Paryż

Ta monumentalna, eklektyczna budowla górująca nad „Dzielnicą Łacińską" jest z pewnością jednym z symboli Paryża. Zbudowana w latach 1757-1790, głównie z dochodów loterii państwowej, wg projektu J.G. Soufflota. Do Rewolucji mieściła kościół pod wezwaniem patronki miasta św. Genowefy. W 1791 roku Konwent przekształcił ją w Świątynię Sławy — miejsce wiecznego spoczynku zasłużonych obywateli Republiki. Na portyku wyryto wówczas słowa: Aux grands hommes, la Patrie reconnaissante (Wielkim ludziom wdzięczna Ojczyzna). Przeniesiono tu wtedy prochy Voltaire'a i Jana Jakuba Rousseau oraz pochowano G.H. Mirabeau i J.P. Marata. Dwaj ostatni, będący już za życia osobistościami bardzo kontrowersyjnymi, szybko utracili ten honor i w latach 1794-95 zostali usunięci na znacznie mniej eksponowane miejsce — cmentarz obok kościoła Saint-Etienne-du-Mont.

W ciągu XIX stulcia „Panteonowi" kilkakrotnie przywracano religijny charakter, aż w 1885 roku, po uroczystym pogrzebie Wiktora Hugo, ostatecznie zamieniono w narodowe mauzoleum.

Budynek zaprojektowany na planie masywnego krzyża greckiego łączy tradycje klasycyzmu czasów Ludwika XIV z rygorystycznym nawrotem do surowych fonii antyku. Ośrodkiem całego założenia jest olbrzymia (wys. 83 m, średnica 23 m) kopuła umieszczona na charakterystycznej korynckiej kolumnadzie, otoczona czterema spłaszczonymi kopułami bocznymi. Koryncki kolumnowy portyk wejściowy ozdobiony jest tympanonem z reliefem J.P. Davida, przedstawiającym alegorię Ojczyzny pomiędzy Wolnością i Historią. Sklepienia naw bocznych nawiązują do francuskiego gotyku, wnętrza ozdobione są XIX wiecznymi malowidłami przedstawiającymi sceny z historii Francji.

Groby zasłużonych znajdują się w krypcie, przy wejściu do której umieszczono urnę z sercem wybitnego polityka L. Gambetty. Zaszczytu pochowania w „Panteonie" dostąpili m.in.: twórca

budowli J.G. Soufflot; polityk i matematyk L.N. Cornot; jego syn, fizyk M.F. Sadi-Cornot; marszałek napoleoński J. Lannes; Matematyk J.L. de Lagrange; chemik M. Berthelot i jego żona, która „umarła wszystkiego dwa dni po nim"; pisarz E. Zola; działacz socjalistyczny J. Jaures; przywódca francuskiego ruchu oporu w okresie II wojny światowej J. Moulin.

Przy placu Panteonu znajduje się znane liceum Henryka IV, zbudowane na miejscu rozebranego w 1806 roku opactwa św. Genowefy oaz „Biblioteka św. Genowefy".